Przemoc domowa wobec dzieci zbiera w ostatnim czasie olbrzymie żniwo. Wszyscy pamiętamy historię ośmioletniego Kamilka z Częstochowy, który zmarł w wyniku drastycznych ran i poparzeń, nieludzko skatowany przez ojczyma. Oprawcami chłopca, chociaż trudno w to uwierzyć, okazali się jego najbliżsi – 35-letnia matka i 27-letni ojczym. Historia dziecka wstrząsnęła opinią publiczną i dała asumpt do działania odpowiednim organom. Wkrótce po tym zdarzeniu, znowelizowano Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz inne ustawy – nowelę nazwano „ustawą Kamilka”. Część znowelizowanych przepisów obowiązuje już od sierpnia 2023 roku. Kolejna wejdzie w życie 15 lutego 2024 br. Jej celem jest wprowadzenie do porządku prawnego kompleksowych rozwiązań dotyczących zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy domowej oraz zniwelowania skali tego zjawiska. Co to dokładnie oznacza? Odpowiedź poniżej!
Ustawa zobowiązuje szereg podmiotów, tj. np. szkoły, przedszkola, żłobki, służby socjalne, organy ochrony praw dziecka, służbę zdrowia, placówki świadczące pomoc psychologiczną, organizacje pozarządowe, placówki religijne i artystyczne, kluby sportowe, hotele i obiekty noclegowe oraz turystyczne do stworzenia kompleksowego systemu ochrony dzieci, czyli wewnętrznych regulacji będących Polityką Ochrony Dzieci przed krzywdzeniem. Dotyczy to placówek zarówno prywatnych, jak i publicznych. Chodzi o wszystkie instytucje, które pracują z dziećmi i się nimi zajmują na stałe, ale też i okresowo, jak np. podczas półkolonii czy obozów.
Gęste sito rekrutacji dla przyszłych opiekunów
Zgodnie z przepisami wszystkie osoby, które będą pracować z dziećmi (w tym wolontariusze) muszą spełniać warunek niekaralności za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (czyli nie figurować w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle seksualnym oraz Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze oraz w Krajowym Rejestrze Karnym), a pracodawca pod rygorem grzywny lub aresztu musi to zweryfikować. Polityka Ochrony Dzieci musi także regulować zachowania personelu niedozwolone wobec małoletnich. To tzw. Kodeks Bezpiecznych Relacji. Placówki edukacyjno – wychowawcze są także zobowiązane do regularnego prowadzenia szkoleń dla personelu, które to mają uczyć rozpoznawać i zapobiegać nadużyciom wobec dzieci.
Polityka Ochrony Dzieci przed przemocą w każdej placówce!
Należy także szczegółowo określić procedury podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka lub posiadania informacji o takim fakcie, czyli konkretny plan działania w przypadku nadużyć. Uregulowane muszą zostać procedury i osoby odpowiedzialne za składanie do organów ścigania zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstw na szkodę małoletnich, a także informowania o tym sądów opiekuńczych. Placówki oświatowe będą zobligowane dodatkowo do uregulowania ponadto zachowań niedozwolonych pomiędzy małoletnimi, a także zasad korzystania z urządzeń z dostępem do Internetu, procedur ochrony dzieci przed szkodliwymi treściami dostępnymi w Internecie, reguł ustalania wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia, zasad i sposobu udostępnienia małoletnim i ich opiekunom Polityki do zaznajomienia i stosowania. Zasady Polityki Ochrony Dzieci każda instytucja powinna umieścić na swojej stronie internetowej, a także w widocznym miejscu w swoim lokalu.
W praktyce Standardy Ochrony Małoletnich powinny funkcjonować od 15 lutego 2024 roku. Po 15 sierpnia 2024 br. za brak nałożonych ustawą uregulowań będzie można zostać ukaranym grzywną.
Dobro dzieci ponad wszystko! Ustawa wprowadza obostrzenia!
Zmiana ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw wprowadza także:
- Powołanie zespołu ekspertów ds. analizy zdarzeń, którego zadaniem będzie badanie poważnych i śmiertelnych przypadków krzywdzenia dzieci. Eksperci będą mieli za zadanie diagnozowanie potrzebnych zmian, a kolejno ich wprowadzanie, tak aby ochrona dzieci była skuteczna.
- Wymóg odbycia specjalnych szkoleń i doskonalenia zawodowego przez sędziów, którzy orzekają w sprawach małoletnich oraz pracowników instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie standardów ochrony dzieci.
- Instytucję wysłuchania dziecka w procesach sądowych. Będzie to możliwe, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwolą. W takich przypadkach sąd będzie miał obowiązek uwzględnić zdanie i rozsądne życzenia dziecka.
- Reprezentanta dziecka – gdy żaden z rodziców nie będzie mógł reprezentować dziecka w postępowaniu przed sądem, może być, m.in. adwokat lub radca prawny wykazujący szczególną znajomość spraw związanych z dzieckiem.
- Szczegółowe przepisy, które mają na celu przeciwdziałanie przemocy domowej i przestępczości na tle seksualnym.
- Utworzenie Krajowego Planu Przeciwdziałania Przemocy na Szkodę Małoletnich oraz Krajowego Planu Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Małoletnich.
Przeciwdziałanie przemocy domowej na wszystkich jej płaszczyznach jest obowiązkiem wielu podmiotów, począwszy od organów władzy publicznej, przez wyspecjalizowane instytucje i organizacje utworzone w celu jej zwalczania, na indywidualnych obywatelach kończąc. Niezależnie od woli współpracy między wymienionymi jednostkami, warunkiem koniecznym skutecznego przeciwdziałania przemocy domowej jest przyjęcie odpowiednich regulacji prawnych, a także efektywna polityka karna i społeczna, które będą stanowić podstawę działania zarówno tych, na których ciąży prawny obowiązek, jak i tych, którzy realizując społeczny obowiązek, pragną nieść pomoc i wsparcie osobom krzywdzonym.
