Rozwód z winą czy bez winy?  Praktyczny poradnik

Decyzja o zakończeniu małżeństwa to często jedna z najtrudniejszych w życiu, bo proces rozwodowy rodzi wiele stresu i wątpliwości. Kluczowym dylematem w tej sprawie jest kwestia orzekania o winie. Przed wyborem konkretnej procedury warto rozważyć wszystkie możliwości tak, aby zdecydować się na rozwiązanie jak najkorzystniejsze dla obu stron, zarówno pod względem finansowym, jak i emocjonalnym. Trzeba wziąć pod uwagę, że postępowanie rozwodowe ma skomplikowany charakter ze względu na rozbudowaną strukturę wyroku rozwodowego, w którym rozstrzygane są kwestie winy, władzy rodzicielskiej, opieki i kontaktów czy też alimentów.

Przesłanką orzeczenia rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami. Pojęcie rozkładu pożycia odnosi się do zerwania więzi gospodarczej, fizycznej i uczuciowej w małżeństwie. Sąd bada również czy zakończenie małżeństwa nie wpłynie negatywnie na dobro wspólnych, małoletnich dzieci oraz czy orzeczenie rozwodu nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Rozwód z orzekaniem o winie

Orzekając o winie jednego z małżonków, sąd wskazuje w wyroku rozwodowym, która ze stron jest odpowiedzialna za rozpad pożycia małżeńskiego. Nie zawsze jednak winą zostanie obciążona wyłącznie żona lub mąż – mogą wystąpić sytuacje, w których sąd uzna, że obie strony są odpowiedzialne za rozpad związku. Należy pamiętać o tym, że sprawy rozwodowe z orzekaniem o winie mogą być długotrwałe. Wynika to z konieczności przedstawienia niezbędnych dowodów potwierdzających odpowiedzialność jednego z małżonków (przykładowo konieczne może być wezwanie świadków).

Do przyczyn, które najczęściej przemawiają za orzeczeniem rozwodu wraz ze wskazaniem winy można zaliczyć: niedochowanie wierności małżeńskiej, nadużywanie alkoholu lub narkotyków, nieuzasadnione opuszczenie współmałżonka, przemoc fizyczna lub psychiczna, zły stosunek do rodziny współmałżonka, czy też nieporozumienia o charakterze finansowym.

Jak napisać pozew o rozwód z orzeczeniem o winie?

Małżonek, który decyduje się na złożenie pozwu o rozwód z orzeczeniem o winie może sporządzić pozew samodzielnie lub przy pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Oprócz podania danych (swoich i współmałżonka) oraz ewentualnej informacji o reprezentacji przez adwokata lub radcę prawnego, należy dokładnie określić swoje żądanie (rozwiązanie małżeństwa z orzeczeniem o winie) wraz z uzasadnieniem. Niezwykle ważne jest również wskazanie daty zawarcia małżeństwa oraz dołączenie stosownego dokumentu na potwierdzenie tego faktu (np. aktu zawarcia małżeństwa).  Sądem, do którego należy wnieść pozew jest sąd okręgowy, w okręgu którego znajduje się miejsce zamieszkania małżonków (o ile jedno z nich ma obecnie w tym okręgu swoje miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu). W przypadku braku takiego miejsca, sądem właściwym jest sąd okręgowy okręgu miejsca zamieszkania pozwanego, a jeśli takiej podstawy nie ma, to sąd miejsca zamieszkania powoda.

Skutki wyroku z orzeczeniem o winie:

Rekompensata emocjonalna

Sprawom rozwodowym często towarzyszą silne emocje – złość, nienawiść, rozczarowanie. Uzyskanie orzeczenia o winie może pomóc osobie niewinnej w przezwyciężeniu traumy związanej z przyczynami rozpadu małżeństwa i samym procesem rozwodowym. Uznanie współmałżonka za winnego może być formą emocjonalnej rekompensaty za doznane krzywdy.

Wysokość alimentów

Orzeczenie winy ma również wpływ na wysokość zasądzanych alimentów. Małżonek, uznany za wyłącznie winnego może zostać obciążony obowiązkiem alimentacyjnym. Przesłanką jest złożenie żądania przez stronę przeciwną, która znalazła się w niekorzystnej sytuacji materialnej. Co ważne, osoba uznana za wyłącznie winną sama nie może dochodzić alimentów od przeciwnika. Okres trwania tego obowiązku jest, co do zasady nieograniczony, a jego ustanie może nastąpić dopiero po zawarciu nowego małżeństwa przez małżonka niewinnego.

Koszty procesu

Wysokość opłat sądowych w sprawach rozwodowych jest jednakowa niezależnie od tego czy decydujemy się na orzeczenie o winie stron. Opłata stała wnoszona przy składaniu pozwu wynosi 600 zł. Dodatkowe koszty trzeba ponieść w przypadku żądania orzeczenia o podziale majątku. Rozwód z orzeczeniem o winie może okazać się jednakże bardziej kosztowny, ze względu na jego skomplikowany charakter i dłuższy czas trwania. Do ważniejszych wydatków należy zaliczyć pokrycie kosztów reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika, która często jest niezbędna dla uzyskania satysfakcjonującego rozstrzygnięcia.

Rozwód bez orzekania o winie

Podstawą rozwodu bez orzekania o winie jest wspólna wola małżonków. W tym kontekście można mówić również o „rozwodzie za porozumieniem stron”. Małżonkowie decydujący się na tę formę rozwiązania małżeństwa muszą złożyć jednobrzmiące oświadczenia. Pozew o rozwód powinien zawierać takie dane jak: imię i nazwisko oraz adres zamieszkania powoda i pozwanego, datę zawarcia małżeństwa (należy dołączyć dokument potwierdzający ten fakt) oraz przyczynę rozpadu pożycia małżeńskiego. W pozwie należy również wskazać żądanie, czyli opisać, że powód domaga się rozwiązania małżeństwa bez orzekania o winie.

Skutki orzeczenia rozwodu bez winy:

Szybki i mniej kosztowny proces

Niewątpliwie korzyścią rozwiązania małżeństwa za porozumieniem jest możliwość przeprowadzenia szybszego i mniej skomplikowanego postępowania przed sądem, co z kolei wpływa na niższe koszty procesu, a także stanowi mniejsze obciążenie emocjonalne dla obu stron i ich rodzin. Podstawowym środkiem dowodowym w sprawach rozwodowych, w których nie orzeka się o winie, jest przesłuchanie stron. Świadkowie mogą zostać wezwani, jeżeli małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci.

Alimenty tylko w przypadku niedostatku

W odróżnieniu od postępowania z orzekaniem o winie, żadnej ze stron nie będzie przysługiwało roszczenie o orzeczenie obowiązku alimentacyjnego ze względu na obniżenie stopy życiowej wskutek rozwodu. Wyłącznie osoba, która po orzeczeniu rozwodu znalazłaby się w stanie niedostatku może zawnioskować o orzeczenie alimentów. W odróżnieniu od omawianego wcześniej obowiązku alimentacyjnego świadczonego przez małżonka wyłącznie winnego, zwykły obowiązek alimentacyjny (związany z niedostatkiem) trwa przez okres 5 lat od uprawomocnienia się wyroku.

Wpływ rozwodu z winą i bez winy na podział majątku

Jednym ze skutków zawarcia związku małżeńskiego jest powstanie wspólności majątkowej między małżonkami. Wraz z rozwiązaniem samego małżeństwa w toku procesu rozwodowego ustaje również powstała wcześniej wspólność majątkowa. Jednakże, prawo do wspólnej części majątku zachowuje zarówno małżonek ponoszący winę za rozpad pożycia, jak i małżonek niewinny. To czy partnerzy zdecydują się na orzeczenie rozwodu z winą czy bez winy nie wpływa na procedurę podziału majątku wspólnego. Warto podkreślić, że podział majątku inicjowany jest na wniosek jednej ze stron i może zostać dokonany w toku rozprawy rozwodowej. Sąd jednak nie jest związany wnioskiem, jeżeli dokonanie podziału przedłuży postępowanie. W takim przypadku sprawa o podział majątku będzie mogła być rozpatrywana odrębnie, również po zakończeniu postępowania rozwodowego.

Praktyczne wskazówki:

1. Konsultacja z prawnikiem: bez względu na to, jaki rodzaj rozwodu wybierzesz, skonsultuj się z doświadczonym prawnikiem, który pomoże Ci zrozumieć Twoje prawa i obowiązki.

2. Dokumentacja: zbierz wszelkie niezbędne dokumenty i dowody, które mogą być potrzebne w przypadku rozwodu z winą.

3. Mediacja: rozważ skorzystanie z mediacji, aby osiągnąć porozumienie bez konieczności długotrwałego procesu sądowego.

4. Wsparcie emocjonalne: poszukaj wsparcia emocjonalnego wśród rodziny, przyjaciół lub terapeuty, aby lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami związanymi z rozwodem.

Podjęcie decyzji o rozwodzie to krok, który może przynieść ulgę, ale również wiąże się z wieloma wyzwaniami. Wybór między rozwodem z winą a rozwodem bez winy zależy od indywidualnych okoliczności i priorytetów każdej ze stron. Dobrze jest przemyśleć wszystkie aspekty i skonsultować się z profesjonalistami, aby podjąć jak najlepszą decyzję dla siebie i swojej rodziny.