Tegoroczna Literacka Nagroda Nobla trafiła w ręce Han Kang, autorki poruszającej książki pt. „Wegetarianka”. To przełomowe wyróżnienie dla pierwszej kobiety z Korei Południowej oraz dla literatury azjatyckiej, której głos rozbrzmiewa teraz silniej niż kiedykolwiek. „Wegetarianka” to opowieść o kobiecie, której decyzja o odrzuceniu mięsa przeradza się w głęboki bunt przeciw społecznym normom i opresji – ujawnia brutalne realia życia w narzuconych rolach i zmusza do refleksji nad granicami wolności jednostki. Co sprawia, że ta historia wstrząsnęła członkami Akademii Szwedzkiej oraz czytelnikami na całym świecie?
Literacka Nagroda Nobla jest najwyższą formą uhonorowania ludzi pióra, których dzieła są oryginalne i wyróżniające się wśród innych pozycji literackich. Przyznawana jest od 1901 roku – nagrodzono już 121 osób z różnych zakątków świata, w tym pięcioro twórców z Polski: Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, Czesława Miłosza, Wisławę Szymborską i Olgę Tokarczuk. To, co skłania Komitet Noblowski do wyłonienia laureata spośród wielu kandydatów, to nie tyle konkretne dzieło, co niekonwencjonalne cechy twórczości.
Głos Han Kang – kim jest pisarka?
Tegoroczna laureatka swoją karierę pisarską zaczynała od kilku poematów, przechodząc stopniowo do debiutów prozatorskich, do których zaliczały się opowiadania i powieści. Han Kang to mieszkanka Korei Południowej, urodzona w Gwangju. Jej twórczość czerpie inspiracje z trudnej historii rodzinnego kraju, a także miasta, które wpisało się w historię jako symbol oporu i buntu przeciw wojskowej dyktaturze.
W wieku dziewięciu lat, młoda Han Kang, wraz z rodziną, przeprowadza się do Seulu, który wiele lat później staje się miejscem fabuły „Wegetarianki”. Co do książki, to przyniosła pisarce międzynarodową sławę w 2016 roku, kiedy to została przetłumaczona na język angielski i wyróżniona nagrodą The Man Booker Prize. Ten rok stanowi cezurę w twórczości pisarki, jej teksty zaczynają przyciągać uwagę czytelników, zyskując tym samym światowy rozgłos. Motywy wspólne w twórczości laureatki, to muzyka i sztuka wpisane w karty powieści, budzące w czytelniku wrażliwość, dzięki której odbiór przekazywanych treści jest głębszy i pełniejszy. Do tej pory, przełożono na język polski cztery książki autorstwa Han Kang: “Nie mówię żegnaj”, “Biała elegia”, “Wegetarianka”, “Nadchodzi chłopiec”.
Opowieść o buncie i tożsamości po wegetariańsku
“Wegetarianka” to pozornie błaha fabuła opowiadająca historię Yong-hye, która wraz z mężem wiedzie życie podobne do wielu innych par. Wszystko się zmienia, kiedy kobieta pod silnym wpływem koszmarów sennych, rezygnuje z mięsa i staje się wegetarianką. Tym samym wyłamuje się z norm i społecznych obyczajów, ściśle przestrzeganych w jej kraju. Jej wegetarianizm spotyka się ze sprzeciwem najbliższych jej osób, przez co porządek codziennego życia kobiety zostaje zakłócony…Powieść podzielona na trzy części jest narracją bliskich osób, spokrewnionych z główną bohaterką Young-hye.
Odrzucenie panujących norm społecznych, a wręcz tradycji ściśle pielęgnowanych w jej kraju, na rzecz wierności swoim zasadom i przekonaniom, okazuje się wierzchołkiem góry lodowej.
Podążanie za własną wizją
Powieść dosadnie ukazuje, jak podjęta przez jednostkę decyzja wpływa na zbiorowość i budzi sprzeciw wyłamywaniu się z utartych schematów. Bunt i chęć podążania własną drogą, często są negowane i krytykowane przez osoby, którym brakuje odwagi, by zmierzyć się z konsekwencjami odstąpienia od norm. Jak uzasadnia Komitet Noblowski, Han Kang nagrodzono za intensywność wypływającą z treści tekstów autorki, w których stawia czoła traumom historycznym i przedstawia czytelnikowi kruchość egzystencji.
Han Kang została uznana za laureatkę Literackiej Nagrody Nobla 10 października 2024 roku. Po tej decyzji dwa miesiące od werdyktu, czyli 10 grudnia, w Sztokholmie będzie miało miejsce uroczyste wręczenie nagrody w ręce pisarki.
